Praca podczas urlopu wychowawczego – z czym się wiąże?

Jednym z uprawnień pracowniczych wynikających ze sprawowania przez pracowników funkcji rodzicielskich jest prawo do urlopu wychowawczego. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego pracownik, który chce nadal opiekować się dzieckiem, może skorzystać z przysługującego mu przywileju jakim jest urlop wychowawczy. Prawo do urlopu wychowawczego ma każdy rodzic, którego staż wynosi min. 6 miesięcy oraz jest zatrudniony na umowę o pracę. Wiele osób korzystających z urlopu wychowawczego zastanawia się czy w trakcie jego trwania może podjąć pracę zarobkową. Wśród naszych klientów bardzo często pojawiają się pytania czy rodzic na urlopie wychowawczym może podjąć pracę zarobkową, w jakim wymiarze czasu, na jakiej umowie i czy aktualny pracodawca musi zostać poinformowany o podjęciu nowej pracy.  W naszym artykule postaramy się rozwiać wszystkie wątpliwości związane z tym tematem i odpowiedzieć na najważniejsze pytania, które pojawiają się w kontekście pracy podczas urlopu wychowawczego.

Kto może skorzystać z urlopu wychowawczego?

Na początek ustalmy, kto może skorzystać z urlopu wychowawczego. Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie Pracy, prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy na umowie o pracę.

Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym udzielanym wyłącznie na wniosek pracownika. Celem skorzystania z urlopu wychowawczego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem do 6 roku życia dziecka. Wyjątkiem jest opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym, ponieważ urlop wychowawczy może być wówczas udzielony do 18 roku życia dziecka.

Prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego posiadają rodzice dziecka lub prawni opiekunowie. Należy jednak pamiętać o tym, że na urlopie wychowawczym nie może jednocześnie przebywać dwoje rodziców a w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego przez dwojga rodziców, każdemu z nich przysługuje 18 miesięcy takiego urlopu (stan prawny na styczeń 2022r.)

Pracownik, który chciałby skorzystać z przysługującego mu prawa do urlopu wychowawczego musi jednak pamiętać o złożeniu odpowiedniego wniosku z 21-dniowym wyprzedzeniem. Dzięki temu pracodawca będzie miał czas, aby znaleźć zastępstwo za pracownika oraz przeprowadzić reorganizację w firmie.

Ile trwa urlop wychowawczy?

Urlop wychowawczy jest udzielany w wymiarze nie większym niż 36 miesięcy. Należy jednak pamiętać o tym, że cały wymiar przysługującego urlopu wychowawczego nie może być wykorzystany wyłącznie przez jednego rodzica. Jeśli jeden z opiekunów wykorzysta 35 miesięcy urlopu, to ostatni – 36 miesiąc – musi zostać wykorzystany przez drugiego opiekuna.

Dzięki nowelizacji, która miała miejsce w 2016 roku, z urlopu wychowawczego mogą skorzystać oboje rodziców, jednakże jego wymiar nie zwiększy się – nadal obowiązuje 36 miesięcy, czyli np. po 18 miesięcy dla każdego z rodziców. Istotne jest jednak to o czym wspominaliśmy wcześniej, że rodzice nie mogą przebywać na urlopie wychowawczym w tym samym czasie.

Praca podczas urlopu wychowawczego

Pracownik podczas przebywania na urlopie wychowawczym ma pełne prawo do:

1. Podjęcia pracy zarobkowej u dotychczasowego pracodawcy;
2. Podjęcia pracy zarobkowej u nowego pracodawcy;
3. Otworzenia własnej działalności;
4. Podjęcia nauki lub szkolenia;

Jedynym warunkiem, który rodzic musi spełnić jest to, aby czynność podjęta na urlopie wychowawczym nie kolidowała z osobista opieką nad dzieckiem. Dlatego też najczęstszym rozwiązaniem jest podjęcie pracy w wymiarze nie większym niż pół etatu na umowie o pracę.

Podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego pracodawcy

Jeśli pracownik przebywający na urlopie wychowawczym zdecyduje się na podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego pracodawcy, musi pamiętać o uprzednim zawiadomieniu go o tym fakcie. Pracodawca odpowiednio wcześnie powinien otrzymać taką informację, w celu zmniejszenia wymiaru etatu danego stanowiska pracy. Wniosek w tej sprawie należy przedłożyć najpóźniej 21 dni przed powrotem do firmy. Z kolei poinformowanie pracodawcy o chęci podjęcia pracy powinno nastąpić przynajmniej 30 dni przed podjęciem się zawodowych wyzwań. Pracodawca powinien nie tylko uwzględnić wniosek pracownika, ale i pamiętać o tym, że od tej pory jest on chroniony przed zwolnieniem. Okres ochrony może trwać nawet do 12 miesięcy.

Podjęcie pracy zarobkowej u nowego pracodawcy

Tak samo jak w przypadku podjęcia pracy u dotychczasowego pracodawcy, pracownik ma pełne prawo podjąć pracę podczas urlopu wychowawczego u nowego pracodawcy. Musimy jednak pamiętać o tym, że wymiar pracy nie może być dłuższy niż pół etatu. Poza tym nie istnieją żadne dodatkowe ograniczenia.

Praca na urlopie wychowawczym – jaki wymiar i jaka umowa?

Przepisy nie ograniczają pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym pod względem wymiaru podejmowanej w tym czasie pracy. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zatrudnienie nie może kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.

Praca na urlopie wychowawczym nie powinna zatem w praktyce przekraczać połowy etatu na umowie o pracę, by mieć pewność, że nie utraci się prawa do opłacania składek ze skarbu państwa. Natomiast w przypadku umowy zlecenie oraz umowy o dzieło nie ma określonego wymiaru czasu pracy, który by o tym przesądzał. Osoby poszukujące pracy dorywczej w czasie urlopu wychowawczego często decydują się właśnie na taki rodzaj zatrudnienia.

Czy mój pracodawca musi wiedzieć o podjęciu dodatkowej pracy na urlopie wychowawczym?

Jeżeli w dotychczasowej pracy pracownik nie był objęty zakazem konkurencji lub regulamin zakładu pracy nie zawierał zapisu nakazującego pracownikowi informowania pracodawcy o podjęciu innego zatrudnienia – pracownik przebywający na urlopie wychowawczym nie musi powiadamiać pracodawcy o podjęciu dodatkowej pracy.

Urlop wychowawczy a świadectwo pracy

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie świadectwa pracy, informacja o wykorzystanym urlopie wychowawczym i podstawie prawnej jego udzielenia powinna znaleźć się na świadectwie pracy pracownika. Co więcej, w przypadku, gdy pracownik podczas stażu pracy w danym zakładzie wykorzysta więcej niż jeden urlop wychowawczy – w świadectwie pracy należy wykazać odrębnie urlop wykorzystany na każde z dzieci, podając ich imiona i nazwiska.

Powrót do pracy po urlopie wychowawczym – wniosek

Pracownik, który zawiesił swoje obowiązki zawodowe, aby móc sprawować opiekę nad dzieckiem, ma możliwość:

1. W pełni wykorzystać przysługujący mu urlop wychowawczy (35 tygodni);
2. Wykorzystać urlop wychowawczy w maksymalnie 5 przez siebie wskazanych częściach;
3. W dowolnym momencie przerwać urlop wychowawczy;

W związku z tym, że urlop wychowawczy jest dodatkowym prawem, a nie obowiązkiem przysługującym pracownikowi, może on w dowolnym momencie przerwać urlop. Zarówno w tym przypadku, jak i przed skończeniem określonego wymiaru urlopu (lub jego całości) niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku – wniosku rezygnacyjnego z urlopu wychowawczego lub wniosku o powrót do pracy po urlopie wychowawczym.

Co powinien zawierać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego?

Wniosek o udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego albo jego części zawiera:

1. Imię i nazwisko pracownika;
2. Imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część;
3. Wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko;
4. Wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko;
5. Określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko;

Podsumowanie

Podsumowując, zagadnienie urlopu wychowawczego pracownika rodzi wiele wątpliwości. Rodzic z jednej strony pragnie spędzić czas z dzieckiem i samodzielnie się nim opiekować, z drugiej strony potrzebuje pieniędzy i chce pełnić obowiązki zawodowe. Warto więc znać regulacje prawne i znaleźć rozwiązanie, które pozwoli pogodzić jedno z drugim.

Danuta Kosikowska

Trener

Specjalista kadr i płac. Wykładowca Stowarzyszenia Księgowych w Polsce OO w Gdańsku na kursach Kadry i Płace. Opiekun Klubu Księgowo-Kadrowego. Od 2019 roku wykładowca Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku z zakresu kadr i płac oraz rachunkowości.  Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi. Od 2009 Kierownik Działu Kadr i Płac w przedsiębiorstwie produkcyjnym.

Dowiedz się więcej